Kuchnia japońska – co warto zjeść w Japonii?

Kuchnia Japonii jest wyjątkowa nie tylko ze względu na jej zróżnicowanie regionalne czy bogactwo smaków. Japończycy żyją w zgodzie z rytmem przyrody i każdej porze roku przypisane są określone potrawy. Tradycyjny japoński posiłek składa się z głównego składnika – ryżu – oraz różnorodnych dodatków (okazu). Ryż gotuje się bez dodatku soli i przypraw, co podkreśla jego naturalny smak. Charakterystyczną cechą tradycyjnej kuchni japońskiej jest niewielka ilość potraw mięsnych. Pod wpływem buddyzmu, od drugiej połowy VII wieku przez długi czas obowiązywał zakaz spożywania mięsa ssaków, który dotyczył nie tylko mnichów, ale i całego społeczeństwa. Dozwolone było jedzenie ryb i innych stworzeń morskich oraz dzikiego ptactwa. Powszechne spożycie mięsa w Japonii rozpoczęło się dopiero w okresie Meiji (1868–1912).

Dzięki dużej ilości warzyw oraz niskiej kaloryczności potraw kuchnia japońska jest powszechnie uważana za jedną z najzdrowszych na świecie.

Ramen

Ramen-ya tak na ramen mówią Japończycy. W Kraju Kwitnącej Wiśni bary serwujące ramen znajdziemy w każdym mieście. Podstawą każdego ramenu jest pięć elementów: pszenny, alkaliczny makaron, słona esencja tare, wywar, dodatki i olej smakowy. Jest to danie do szybkiej konsumpcji i należy do rodzaju kuchni streetfoodowej, jednak smakoszy tego dania wciąż przybywa, a przyrządzenie smakowitego ramenu uchodzi za sztukę wymagającą precyzji, wiedzy oraz doskonałego balansu smaków, gdzie kluczowe znaczenie mają jakość bulionu, odpowiednio ugotowany makaron oraz starannie dobrane dodatki. Różnorodność tej potrawy jest wynikiem lokalnych tradycji oraz kreowania nowych odmian. Specjaliści wyróżnili 36 stylów ramenu. Wywar do ramenu można przygotować z kurczaka, wieprzowiny, wołowiny, ryb lub warzyw, doprawić sosem sojowym, miso, dashi i wieloma innymi przyprawami. Zwykle podaje się go z cebulką, wodorostami, tofu i pędami bambusa, ale istnieje niezliczona ilość innych kombinacji do wyboru. W większości znajdziemy klasyczne dodatki, czyli gotowany boczek, bambus menma, por, zielona część dymki oraz mieszanka wywarów. Co ciekawe ramen w Japonii nie jest daniem powszechnie spożywanym przez kobiety. W porze lunchu w Japonii kolejki do ramen barów są czymś normalnym.

Zupa miso

Jeśli jesteśmy przy temacie zup, to nie można pominąć zupy miso. W odróżnieniu od ramenu nie jest to zupa, którą podaje się jako oddzielny posiłek, a jako dodatek do niemal każdego dania. Zupa jest zrobiona z pasty miso, czyli sfermentowanej fasoli oraz dashi – bulionu rybnego. W środku znajdziemy różne dodatki np. wodorosty, cebulę, tofu, warzywa.

Udon

Nie odchodząc tak całkowicie od zup i bulionów mamy jeszcze udon, który jest makaronem z mąki pszennej w bulionie z dodatkami. Na obfity posiłek możemy zamówić z tempurą, a dla delikatniejszego smaku z tofu. Udon można podawać na ciepło lub na zimno, w zależności od pory roku.

Gyoza

Gyoza to popularne japońskie pierożki, dostępne w trzech wariantach: yakigyoza (smażone na patelni), suigyoza (gotowane) i agegyoza (smażone w głębokim tłuszczu). Ich nadzienie zazwyczaj składa się ze szczypiorku, drobno posiekanej kapusty, grzybów oraz mielonej wieprzowiny lub kurczaka. Wyróżniają się cienkim ciastem, w przeciwieństwie do chińskich pierogów "jiaozi", które mają znacznie grubsze. Gyoza najczęściej podaje się z sosami do maczania, takimi jak sos sojowy, ocet, olej sezamowy, olej chili lub ponzu – cytrusowo-sojowy dressing.

Tempura

Kawałki owoców morza, warzyw lub ryb zanurzane w lekkim cieście i smażone na głębokim oleju. Tempura jest chrupiąca, ale delikatna, podawana najczęściej z lekkim sosem tentsuyu na bazie dashi, sosu sojowego i mirinu.

Onigiri

To bardzo popularna przekąska w Japonii, która można kupić prawie wszędzie. Są to przeważnie trójkąty ryżu przyprawione na wiele sposobów z różnymi dodatkami. Można znaleźć je nadziewane np. kurczakiem, jakiem, rybą. Są one przykryte wodorostami.

Sushi

Sushi jest znane na całym świecie i jest jednym z najbardziej znanych dań japońskich. Składa się z ryżu zaprawionego octem ryżowym oraz różnych dodatków, takich jak surowa ryba, owoce morza, warzywa czy omlet. Popularne rodzaje sushi to nigiri (plastry ryby na kulce ryżu), maki (rolki owinięte nori) oraz sashimi (same plastry surowej ryby).

Ciekawostką jest fakt dotyczący pochodzenia sushi. Pierwsze wzmianki o sushi pochodzą z Chin ok. 500 r. p.n.e., gdzie mieszkańcy Tajlandii, Laosu i północnego Borneo przewozili swoje ryby z rzek w rejony górskie. Aby nie zepsuły się do zimy, zasypywano je solą w koszach wraz z ryżem. Pierwsza wzmianka pochodzi z chińskiego słowika, który ukazał się pod koniec II wieku. Opisano w nim małą przekąskę z solnej ryby i gotowanego na parze ryżu. Wraz z rozpowszechnieniem uprawy ryżu, sushi przywędrowało do Japonii stając się narodową potrawą.

Okonomiyaki

Okonomiyaki to japońskie naleśniki przygotowywane z ciasta na bazie mąki, jajek i kapusty, często wzbogacany dodatkami takimi jak boczek, owoce morza czy ser.

Takoyaki

Typowe danie streetfoodowe. Takoyaki to kulki z ciasta chrupiące z zewnątrz i miekki w środku, nadziewane różnymi farszami np. tempurą, szalotką, marynowanym imbirem lub ośmiornicą. Serwowane z sosem takoyaki, majonezem i płatkami bonito (katsuobushi).

Unagi

To grillowany węgorz, który polany jest sosem kabayaki, czyli słodkim sosem sojowym. Popularnym daniem jest unadon – grillowany węgorz podawany na misce ryżu.

Mochi

Mochi to popularne japońskie ciastko ryżowe wytwarzane z kleistego ryżu (glutinous rice, mochigome), który jest gotowany, a następnie ubijany na gładką, elastyczną masę. Może być spożywane na wiele sposobów – jako deser, składnik dań, a nawet jako element noworocznych rytuałów. Mochi ma ponad tysiącletnią historię i od dawna jest związane z japońską kulturą oraz religią. Najbardziej znana odmiana mochi to daifuku, wypełniona słodkim nadzieniem, najczęściej anko (pasta z czerwonej fasoli azuki). Popularne są także wersje z kremem, owocami (ichigo daifuku – z truskawką) lub zieloną herbatą matcha.

Matcha

Matcha to sproszkowana zielona herbata o intensywnym smaku i charakterystycznym, jaskrawozielonym kolorze. Jest jednym z najważniejszych elementów japońskiej ceremonii herbacianej oraz popularnym składnikiem wielu napojów i deserów. Początki matchy sięgają Chin, ale to w Japonii zyskała największą popularność. W XII wieku mnich Eisai sprowadził ją z Chin do Japonii i wprowadził do rytuałów buddyzmu zen. Matcha jest popularnym składnikiem wielu napojów i deserów:

matcha latte – matcha z mlekiem roślinnym lub krowim,

lody matcha – klasyczny japoński deser,

ciasta i ciasteczka matcha – serniki, tiramisu, mochi,

smoothie matcha – z dodatkiem owoców i jogurtu.

Sake

Sake – japońskie wino ryżowe, którego picie to uświęcona tradycją ceremonia. Biesiadnicy, siedzący za stołem, napełniają kolejno swoje czarki. Osoba, która nalewa innej osobie, nie nalewa sobie, tylko czeka na następną kolejkę, aby ktoś inny napełnił jej kieliszek. Sake jest podawane w dwóch wersjach. Latem pije się schłodzone w drewnianych kwadratowych czarkach, a zimą ciepłe w małych porcelanowych naczynkach.

Nori – ciemnozielone lub brązowe glony używane głównie do zawijania sushi.

Miso – pasta sojowa dodawana do zup i sosów.

Katsuo bushi – zwane płatkami bonito, czyli suszone i drobno pokrojone filety bonito – ryby podobnej do tuńczyka.

Grzyby shiitake – grzyby rosnące pod drzewami shi. Używane w kuchni w świeżej formie lub suszonej.

Sos sojowy – tradycja produkcji sosu liczy sobie ok. 2500 lat. Rozpowszechnił się wraz z buddyzmem w XVIII wieku. Jego głównymi składnikami są soja, pasta z pszenicy i soli, które szczelnie się zamyka i pozostawia na rok, aby sfermentowały. W efekcie powstaje ciemny płyn.

Sos teriyaki – produkowany jest z sosu sojowego, wina i przypraw. Używa się go do marynowania i przyprawiania wielu potraw.

Wasabi – bardzo ostra zielona rzodkiew, podobna do naszego chrzanu. To obowiązkowy składnik sushi i sashimi. Wasabi dostępne jest w postaci pasty lub proszku.

Tofu – to "ser" z mleka sojowego. Tofu można smażyć, gotować, piec, jest dodatkiem do wielu dań.

Imbir – posiekany, pokrojony w plasterki, w proszku lub marynowany używany w kuchni japońskiej w wielu daniach np. sushi.

Olej sezamowy – o silnym zapachu i charakterystycznym orzechowym smaku to podstawowy tłuszcz w kuchni japońskiej.