Góry w Gruzji – poznaj najpiękniejsze miejsca Kaukazu!

Poznaj pasma górskie, szczyty i pobliskie miasta w tym gościnnym kraju. Przeczytaj artykuł i zaplanuj z nami prawdziwą wyprawę podczas wakacji w Gruzji!

Mały i Wielki Kaukaz to części Kaukazu, łańcucha górskiego, w skład którego wchodzą następujące pasma górskie:

·      Góry Kodorskie,

·      Góry Swaneckie,

·      Góry Leczchumskie,

·      Góry Gagrińskie,

·      Góry Bzypijskie,

·      Góry Kacheckie,

·      Góry Raczyńskie,

·      Góry Kartlijskie,

·      Góry Gomborskie,

·      Góry Lichskie,

·      Góry Szawszeckie,

·      Góry Adżarsko-Imeretyńskie,

·      Góry Samarskie,

·      Góry Dżawacheckie.

Każdy miłośnik trekkingu na pewno wybierze się na Kaukaz – najwyższy łańcuch górski w Gruzji, który dzieli się na Mały i Wielki Kaukaz (poniżej). Wędrówka szlakami Kaukazu to niezwykłe przeżycie, głównie ze względu na walory krajobrazowe, na które z pewnością się natkniesz. Kaukaskie przełęcze, zbocza i doliny zapierają dech w piersiach, a widoki otaczających gór są nie do podrobienia. Podczas wycieczki do Gruzji warto zaplanować zatem aktywny trekking właśnie w tym regionie.

Podczas wędrówki kaukaskimi szlakami możesz zobaczyć nawet… lodowce górskie! Ważne: pogoda na Kaukazie jest bardzo zróżnicowana w zależności od rejonu – istnieją zatem duże amplitudy temperatur oraz różna intensywność opadów. Koniecznie sprawdź pogodę w miejscu, w którym planujesz spacerować!

Mały i Wielki Kaukaz to części Kaukazu nazywane jednostkami tektonicznymi (obok zapadliska przedkaukaskiego i zapadliska riońsko-kurskiego).

Wielki Kaukaz rozciąga się na długości ok. 1200 km między morzami: Czarnym i Azowskim na zachodzie, a Kaspijskim na wschodzie, na terenie Rosji, Gruzji i Azerbejdżanu. Najwyższym szczytem jest Elbrus, którego wysokość wynosi 5642 m n.p.m. Oprócz niego znajdziesz tam jeszcze 7 pięciotysięczników: Dychtau, Szchara, Kosztantau, Kazbek, Dżangitau, Miżyrgi oraz Pik Puszkina. Z kolei miasta i miasteczka warte uwagi w tym rejonie to Stepancminda, Adishi, Mestia, a świątynie/kościoły to Monastyr Gelati, cerkiew Cminda Sameba i kościół Lamaria.

Mały Kaukaz leży na terenie Turcji, Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu. Stanowi zespół pasm górskich ciągnących się na długości około 600 km łukiem od wybrzeża Morza Czarnego koło Batumi na zachodzie do doliny Araksu na południu. Najwyższy szczyt to Mepisckaro razem z Szawiklde – oba mają po 2850 m n.p.m. Na obszarze Małego Kaukazu znajduje się kilka interesujących miejsc do zobaczenia: skalne miasto Wardzia, Monastyr Sahanin czy stolica Gruzji – Tbilisi z pomnikiem Mother of Georgia, cytadelą czy Teatrem Marionetek.

Elbrus, czyli najwyższy szczyt Kaukazu i Rosji, ciągle wzbudza kontrowersje. Chodzi o jego lokalizację i wysokość. Do dziś alpiniści spierają się, czy Elbrus leży w Azji (w zależności od interpretacji przebiegu granicy Europa–Azja), czy w Europie – bo jeśli w tej drugiej, wyprzedza swoją wysokością uznaną powszechnie za najwyższą w Europie górę Mount Blanc (ok. 4808 m n.p.m.)

Kazbek to jeden z najwyższych szczytów Kaukazu o wysokości 5054 m n.p.m. Znajduje się na granicy Gruzji z Rosją, w Paśmie Bocznym Wielkiego Kaukazu - podobnie jak Elbrus. I podobnie jak on, jest uśpionym wulkanem zbudowanym z law trachitowych.

Wędrówka na Kazbek jest dość wymagająca ze względu na różnorodną, często zmieniającą się pogodę. Trzeba też uważać na lodowe szczeliny i spadające kamienie. Ostatnie 80 m na szczyt to dość stroma ścianka o nachyleniu ok. 55 stopni. Dlatego jeśli nie czujesz się na siłach, skorzystaj ze zorganizowanych wycieczek z profesjonalnym przewodnikiem górskim.

Około 10 km na wschód od szczytu biegnie Gruzińska Droga Wojenna. To malowniczy szlak o długości 208 km, który zachwyca nie tylko otaczającymi go krajobrazami, ale też kilkoma atrakcjami:

·      twierdzą Ananuri i zbiornikiem Zhinvali,

·      ośrodkiem narciarstwa w Gudauri,

·      Przełęczą Krzyżową,

·      klasztorem Cminda Sameba (Świętej Trójcy), o którym więcej poniżej,

·      Wąwozem Darialskim.

U podnóża Kazbeku znajduje się jedna z największych atrakcji Gruzji – Cminda Sameba, czyli klasztor Świętej Trójcy. W istocie to cerkiew z XIV w. położona niedaleko wioski Gergeti na wzgórzu o  wysokości 2170 m n.p.m. Sama świątynia nie jest zbyt okazała, jeśli chodzi o wnętrze i zewnętrze, natomiast jej wręcz pocztówkowa lokalizacja z Kazbekiem w tle sprawia, że przyciąga tysiące turystów.

Czy wiesz, że góra Kazbek zagrała główną rolę w gruzińskiej wersji mitu o Prometeuszu (czy też o Amiranim)? Gruziński bohater został uwięziony w okolicach Kazbeka za kradzież i ofiarowanie ludziom ognia oraz… za ujawnienie ściśle tajnego przepisu na lokalne wino!

Dolina Truso to idealne miejsce na trekking. Mało turystów, piękne widoki, cisza i spokój – nic, tylko chodzić!. Dolina leży w pobliżu Stepancmindy. Na jej dnie płynie rzeka Terek, która ma tutaj swój początek. Obecnie w Dolinie Truso spotkasz głównie lokalnych pasterzy ze swoimi zwierzętami. Największe atrakcje Doliny Truso to gorące źródła, bulgoczące jeziorko Abano Lake oraz twierdza Zakagori będąca starym kościołem prawosławnym.

Jeśli szukasz drogi na spacer z dziećmi, Dolina Truso będzie świetnym wyborem ze względu na prostą (aczkolwiek dość długą, bo 25-kilometrową) trasę.

W Dolinie Truso znajduje się opuszczona i zrujnowana wioska Ketrisi – pokłosie wojny w Osetii Południowej z 2008 roku.

Zwiedzający mogą pokonywać wyłącznie odcinek od gruzińskiej wsi Kobi do twierdzy Zakagori, co stanowi około połowę doliny. Dlaczego? Niedaleko ruin Zakagori przebiega granica gruzińsko-osetyjska, a Gruzja nie utrzymuje stosunków dyplomatycznych z Osetią Południową.

Wardzia jest uważana za najpiękniejsze skalne miasto w Gruzji. Położona jest na zboczu góry Eruszeli i rozciąga się na długość 30 km, zahaczając o granicę z Turcją. Powstała w XIII w. z inicjatywy króla Jerzego III i jego córki Tamary. W średniowieczu Wardzia służyła jako schronienie podczas najazdów mongolskich. Zawierała klasztor, salę tronową oraz ponad 3000 komnat umieszczonych na 13 piętrach. Obecnie Wardzia stanowi muzeum z 300 dostępnymi do zwiedzania komnatami. Do Wardzii prowadzą dwie drogi – główna, asfaltowa i mniej popularna, przeznaczona dla pojazdów terenowych. Obie zapewniają nieziemskie widoki na otaczającą ją naturę!

Upliscyche to z kolei najstarsze skalne miasto w Gruzji. Położone jest na skalistym masywie, na lewym brzegu rzeki Kura, ok. 10 km od miasta Gori. Początek miasta datuje się na czasy starożytne (I-II w. p.n.e.). Jego architektura jest mieszanką architektury pogańskiej i chrześcijańskiej. Ten skalny kompleks z wydrążonymi jaskiniami zajmuje łącznie 8 ha i można podzielić go na trzy części: dolną, średnią i górną. W Upliscyche warto zobaczyć świątynię Uplistsulis, główną bramę miasta, salę królowej Tamary i oczywiście trzeba też przejść się tunelami i skalnymi komnatami. Dech w piersach zapiera także widok – praktycznie z każdej strony można podziwiać pocztówkowy krajobraz z rzeką i roślinnością w tle.

Wardzia i Uplisciche zostały wpisane na gruzińską listę informacyjną UNESCO. Co to takiego? To spis obiektów, które Gruzja dopiero zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do listy światowego dziedzictwa UNESCO.

Zamek, a raczej twierdza Chertwisi położona jest około 15 km od Wardzi. Rozciąga się na wysokim, skalistym wzgórzu przy zbiegu rzek Mtkwari i Parawani. Ta jedna z najstarszych fortyfikacji w tym rejonie cechowała się grubymi murami i czterema wieżami, w ten sposób broniąc dostępu do Południowej części Gruzji. Legenda głosi, że twierdza Chertwisi została zdobyta i zniszczona przez Aleksandra Macedońskiego w jego drodze do Indii. Aktualnie zamek jest strzeżony przez… krowy i osły, więc miej to na uwadze podczas wędrówki!

Podobnie jak wyżej opisane skalne miasta, twierdza Chertwisi znajduje się na "liście oczekującej" UNESCO.

Swanetia to kraina geograficzna w północno-zachodniej Gruzji. Słynie z wysokich, majestatycznych gór wysokich z lodowymi wierzchołkami. To właśnie tu leży najwyższy szczyt w kraju – Szachara (5193 m n.p.m.). Warte uwagi są też inne góry: dwuwierzchołkowa Uszba czy nazywana śnieżną piramidą Tetnuldi (4858 m n.p.m.)

Mieszkańcy tej krainy – Swanowie – przez lata porozumiewali się własnym językiem i odznaczali się odrębną kulturą.

Podczas wycieczki do Swanetii warto zobaczyć także wioskę Ushguli. Nazywana jest "gruzińską wioską na końcu świata", ponieważ trudno do niej dotrzeć ze względu na wielkie fałdy śniegu przez sporą część roku. Ushguli położona jest na wysokości 2100 metrów n.p.m. nad rzeką Enguri u podnóża Szachary. W praktyce tworzą ją 4 mniejsze osady: Zhibiani, Chvibiani, Chazhashi i Murkmeli.

Ta mała, niedostępna wioska znana jest z kamiennych, wysokich wież strażniczych, które są wpisane na listę UNESCO (tak, tą "prawdziwą"). Kiedyś było ich aż kilka tysięcy, jednak do dzisiaj zachowało się ich 200 (co daje całkiem imponujący wynik).

Kolejnym przystankiem w Dolinie Swanetii powinna być Mestia. To średniej wielkości miasteczko położone na wysokości 1400 m n.p.m. Przypomina nieco większy skansen –pełno tu regionalnych zabytków i etnograficznego klimatu. Podobnie jak w Ushguli, znajdziesz tu kamienne wieże obronne, które są największym zabytkiem tego miasteczka.

Mestia wraz z obszarem Górnej Swanetii znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Kachetia to jeden z najchętniej odwiedzanych rejonów w Gruzji położony zaledwie 35 km od Tbilisi, więc będzie idealnym wyborem na jednodniową wycieczkę. Jednak prawdziwym powodem, dla którego warto odwiedzić Kachetię, jest lokalne, pyszne wino! A jeśli wino, to koniecznie coś do niego. Gruzja słynie ze znakomitej kuchni. Jeśli chcesz się dowiedzieć, co zjeść podczas wakacji w Gruzji, przeczytaj nasz artykuł pt. "Kuchnia gruzińska. Co warto zjeść w Gruzji?". W zielonej dolinie rzeki Alazani ulokowane są klimatyczne winnice oraz muzea poświęcone temu trunkowi. Ponadto Kachetia urzeka wieloma zabytkami i atrakcjami, do których można zaliczyć m.in.

Dawit Garedża jest kompleksem monastyrów z VI–XII w. Obejmuje 13 klasztorów w kształcie jaskini. Przebywający tam mnisi trudnili się sztuką, a efekty tego w postaci fresków można podziwiać do dzisiaj. Legenda głosi, że zespół klasztorów powstał z inicjatywy św. Dawida, popularyzatora chrześcijaństwa w Gruzji (i zapewne stąd też nazwa zabytku).

Monastyr Alawerdi, liczący 55 m z kopułą, jest drugą co do wielkości budowlą sakralną w Gruzji. Powstał w XI w., choć sam budynek istniał już w VI w. jako cerkiew św. Józefa. Mnisi z klasztoru Alawerdi zajmowali się wytwarzaniem miodu oraz win – do dziś zresztą produkują je z winorośli z pobliskiego ogrodu.

Udżarma to miasto-forteca, które służyło do obrony przed Persami i Arabami w okresie od 502 do aż 1614 r. Twierdza jest ulokowana na wzgórzu niedaleko rzeki Iori i powstała w III w n.e. W wyższych partiach wzgórza znajdowała się cytadela, a w dolnych natomiast to miasto tętniło życiem. Obecnie przetrwała jedynie wieża obronna.

Podobno na terenie Udżarmy znaleziono jeden z pierwszych krzyży chrześcijańskich w całej Gruzji.

Sighnaghi to bardzo turystyczne miasteczko z XVIII w. leżące na wysokości 790 m n.p.m. Jego nazwa oznacza z języka tureckiego "fort" i nic w tym dziwnego, ponieważ miasto powstało jako twierdza obronna w Kiziki. Choć Sighnaghi otaczają grube, potężne mury mówiące o jego przeszłości, to jednak ze względu na urocze uliczki, malownicze widoki oraz mnóstwo sklepów i restauracji, jest częstą destynacją turystów z całego świata.

Sighnaghi nazywane jest też "miastem miłości" ze względu na otwartą przez 24h na dobę salę ślubów.

Jak już wiesz dzięki powyższym informacjom, Gruzja to idealne miejsce na trekking. Warto jednak się do niego przygotować, by nie dać się zbytnio zaskoczyć niespodziewanymi okolicznościami.

• Jak się ubrać?

Nie odkryjemy Ameryki, jeśli napiszemy, że ubranie na trekking ma być wygodne, najlepiej przygotowane pod górskie okoliczności (nieprzemakalne, oddychające materiały itp.). Jeśli wybierasz się do Gruzji latem, niech nie zmylą Cię widoki plażujących w strojach kąpielowych turystów nad Morzem Czarnym! Zawsze przed wyjazdem dobrze sprawdź, jaka pogoda jest zapowiadana w regionie, do którego się udajesz. Pamiętaj, że w Gruzji im wyżej, tym zimniej.

Oprócz górskich butów, spodni i kurtki, pamiętaj i ciepłej bluzie pod spodem i plecaku, w którym pomieścisz wszystkie najpotrzebniejsze rzeczy.

• Co spakować?

Skoro już o plecaku mowa – koniecznie włóż do niego:

·      dużo wody! (ile konkretnie – w zależności od długości trasy),

·      prowiant (np. batoniki, owoce i kanapki), ponieważ trudno o schroniska w wyższych partiach Kaukazu,

·      apteczkę z lekami przeciwbólowymi, wodą utlenioną, opatrunkami oraz środkami na owady – na wszelki wypadek,

·      nakrycie głowy, gdy nie masz kaptura w bluzie lub kurtce, np. czapka z daszkiem,

·      latarka, a najlepiej kask z latarką,

·      kompas oraz GPS lub mapa – szlaki najczęściej są nieoznaczone,

·      powerbank,

·      namiot – jeśli zamierzasz nocować i to poza hotelem,

·      krem z filtrem.

Jednocześnie zadbaj o to, by nie obciążać plecaka!

• O czym jeszcze pamiętać?

Dokładnie sprawdź trasę, którą chcesz przejść. Może okazać się, że – jak to na Kaukazie bywa – trasa przebiega przez granice innych państw i wówczas niektóre jej odcinki będą zamknięte. Miej na uwadze, że zwiedzanie niektórych atrakcji na szlakach (np. kościołów czy twierdz) jest płatne. Odrębną kwestią są wyprawy wysokogórskie. Do wyżej wymienionych rzeczy musisz doliczyć profesjonalne ubrania i sprzęt, np. raki czy czekany.

Na koniec podsumujemy, iż trekking w Gruzji powinien być przede wszystkim bezpieczny i przemyślany. Dobra organizacja i plan to podstawa!