Akropol ateński i Partenon – dziedzictwa starożytnej Grecji

Akropol to zdecydowanie najważniejsze miejsce w Atenach jak nie w całej Grecji, a z pewnością najważniejszy zabytek okresu starożytności. W istocie to wapienne wzgórze o wysokości 157 m n.p.m., które jest najbardziej rozpoznawalnym akropolem na świecie – tak, bo nie jest to jedyny akropol! Termin akropol wywodzi się z połączenia dwóch greckich słów – akros, czyli najwyższy i pólis, czyli miasto. Akropol jest więc częścią miasta znajdującą się na wzgórzu. Obecnie pojęcie "akropol" oznacza wzgórza i bastiony na całym świecie – np. w Rzymie czy w Jerozolimie.

Najważniejsze budowle greckiego Akropolu to:

•   Partenon,

•   Teatr Dionizosa,

•   Erechtejon,

•   Propyleje,

•   Świątynia Ateny Nike,

•   Asklepiejon,

•   Stoa Eumenesa,

•   Odeon Heroda Attyka.

W starożytności Akropol pełnił wiele funkcji, choć jego przeznaczenie zmieniało się na przestrzeni czasu. Ze względu na swoje wysokie położenie, w okresie mykeńskim, Akropol pełnił głównie funkcję obronną z cytadelą na czele. Gdy przekonano się o bezpieczeństwie tego miejsca, zaczęto stawiać tam budynki mieszkalne. Około VI wieku p.n.e. Akropol stał się centrum życia kulturalnego, religijnego i politycznego. Zaczęto stawiać tam ważne budynki rządowe, a także świątynie, co uczyniło ze wzgórza miejsce kultu greckich bogów.

To jednak nie koniec historii. Początkowe funkcje obronne powróciły z powrotem od momentu najazdu barbarzyńców w III w n.e i pozostały aż do odzyskania przez Grecję niepodległości w 1830 roku. Od tamtej pory Akropol został odnowiony w celu zachowania dziedzictwa antyku.

Najbardziej rozpoznawalną budowlą na Akropolu jest Partenon, który, co ciekawe, pojawił się na wzgórzu jako pierwszy. Niegdyś pełnił funkcję kultu religijnego – stanowił świątynię zbudowaną na cześć bogini Ateny, patronki miasta. To najdoskonalszy przykład budowli w stylu doryckim, przez wielu uważany za najpiękniejsze dzieło architektury świecie. A na pewno za najbardziej ikoniczne! Jaka jest jego historia?

Partenon powstał jako obiekt hołdujący bogini Atenie, która uratowała miasto przed Persami. Stanowił więc symbol chwały i zwycięstwa. Budowano go w latach 447-438 p.n.e. Powstał z pomysłu polityka Peryklesa, a do jego budowy zaangażowano architektów: Iktinosa i Kallikratesa oraz rzeźbiarza Fidiasza. W swojej historii Partenon był nie tylko miejscem kultu, lecz spełniał również funkcję galerii sztuki. W VI w. Partenon stał się kościołem chrześcijańskim, od 1204 r. pełnił funkcję kościoła łacińskiego, a w 1458 r. został zamieniony przez tureckich zdobywców w meczet. Dziś to symbol początków zachodniej cywilizacji.

Pod koniec XVII w. Partenon pełnił rolę składu amunicji. 26 września 1687 roku środkowa część budowli została zniszczona przez Wenecjan w trakcie ataku na Ateny.

Świątynia została zbudowana na planie perypteru, co oznacza, że budynek otacza pojedyncza kolumnada. Podstawą jest stylobat o wymiarach 69,51x30,86 m. Za przedsionkiem Partenonu znajdowało się główne pomieszczenie, czyli naos. Na środku stał ogromny posąg Ateny autorstwa Fidiasza. Za naosem znajdowało się jeszcze jedno pomieszczenie – opistodomos, czyli skarbiec Partenonu. Plan całej budowli opiera się na 86 mniejszych i większych kolumnach.

Budowla charakteryzuje się harmonijnymi proporcjami między długością, szerokością a wysokością. Wiele jej elementów pozostaje w stosunku 9:4, a także można zauważyć wiele krzywizn, które zapewniają wizualną spójność. Świadczyło to o wysokim poziomie znajomości matematyki jej twórców.

Dodatkowo, aby uniknąć złudzenia wychylenia doryckich kolumn na zewnątrz, pochylono je do środka, przy czym kolumny narożne pochylono jeszcze mocniej. Zastosowano więc technikę o nazwie entasis – dzięki niej kolumny wydają się idealnie proste w pionie. Ponadto kolumny nie stoją w równych odstępach, lecz ustawione są bliżej siebie po bokach i dalej od siebie w środku.

Partenon to budowla w stylu doryckim, więc do jej stworzenia użyto 20 tysięcy ton marmuru pentelickiego, który wówczas był powszechnie dostępny, a przy okazji – odpowiednio twardy i mocny. Do budowy i zdobień (także rzeźb znajdujących się w środku) użyto również złota, kości słoniowej, miedzi, hebanu i drewna cyprysowego. Do dziś trwają rekonstrukcje Partenonu, co widać chociażby po licznych rusztowaniach.

 Partenon wraz z całym Akropolem znajduje się na liście NESCO od 1987 r.

Od czego pochodzi nazwa Partenon? Nazwa Partenon pochodzi od przydomka bogini Ateny, której świątynia jest poświęcona – Atena Partenos, czyli Atena Dziewica.

Kiedy najlepiej jechać? Należy pamiętać, że temperatury w Atenach są dość wysokie (jesienią oscyluje w granicach 20 stopni), dlatego miej to na uwadze, jeśli np. nie lubisz upałów. Akropol to miejsce oblegane przez turystów przez cały rok, jednak w zimniejsze miesiące na pewno jest ich nieco mniej.

Wybierz się na Akropol bliżej zachodu słońca, tuż przed jego zamknięciem. Wówczas nie powinieneś natknąć się na wielometrową kolejkę do kasy (jak to ma miejsce za dnia), ludzi będzie mniej, a zwiedzanie – przyjemniejsze.

Jak się ubrać i co ze sobą zabrać? Akropol to wzgórze, więc trzeba trochę się powspinać (ale spokojnie – totalny amator trekkingu da sobie radę). Dlatego koniecznością będą wygodne buty, najlepiej sportowe sneakersy. Kolejna sprawa to wiatr – na samym szczycie, przy Partenonie jest wietrznie, więc przyda się nakrycie głowy albo bluza z kapturem. Poza tym polecamy ubrać się na cebulkę, a bazą niech będzie bluzka z krótkim rękawem lub top. Pamiętaj, by zabrać ze sobą wodę i aparat fotograficzny – te widoki wymagają uwiecznienia!

Czy istnieje możliwość zakupienia biletów online? Jak najbardziej! Takie rozwiązanie pozwoli uniknąć stania w często wielogodzinnej kolejce. Bilety możesz kupić np. na oficjalnej stronie Akropolu lub u pośredników.

Komunikacja na Akropol. Jeśli Twoją bazą wypadową są Ateny, najlepiej dostać się na Akropol metrem. Do wyboru masz 3 linie – M1, zielona (stacja: Theseio), M2, czerwona (stacja: Acropolis) i M3, niebieska (stacja: Monastiraki). Alternatywą jest samochód, zwłaszcza, jeśli dojeżdżasz spoza Aten. Wokół Akropolu znajduje się kilka płatnych parkingów. Nie chcesz przejmować się szukaniem miejsc parkingowych? Polecamy wycieczki fakultatywne do Aten. To idealna opcja, gdy spędzasz wakacje w Grecji kontynentalnej (np. w Attyce) i chcesz pozwiedzać poza kurortem.

Co z ubezpieczeniem? Jeśli wybierasz się na Akropol w ramach city break'a do Aten lub na dłuższe wakacje w Grecji, polecamy wykupić dodatkowe ubezpieczenie podróżne.